برآورد مکانی ارزش اقتصادی کارکردهای حفاظت خاک و آب در جنگلهای زاگرس (مطالعه موردی حوزه سروآباد استان کردستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 استاد/ دانشگاه تهران

3 استاد/دانشگاه تهران

4 معاون پژوهشی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

رایگان پنداشتن خدمات اکوسیستم‌های جنگلی و نبود آگاهی علمی از ابعاد کمی و کیفی ارزش اقتصادی این خدمات یکی از مهمترین علل تخریب جنگل‌ها به شمار می‌رود. با توجه به تفاوت‌های بی‌شمار در خصوصیات اکولوژیک سرزمین در حوزه زاگرس، در این پژوهش با استفاده از الگوی ارزش‌گذاری مکانی، خدمات حفاظت خاک و آب به عنوان مهمترین کارکردهای حفاظتی جنگل‌های زاگرس، در حوزه سروآباد استان کردستان مورد ارزش‌گذاری اقتصادی واقع شدند. در این پژوهش برای برآورد ارزش حفاظت خاک مقدار فرسایش در واحد‌های مختلف با استفاده از روش پسیاک اصلاح شده برآورد و با به کارگیری رویکرد هزینه فرصت ارزش‌گذاری شد. برای برآورد ارزش اقتصادی کارکرد حفاظت و تنظیم آب نیز واحدهای همگن هیدرولوژیک تفکیک و نقشه‌سازی شدند و مقدار رواناب در هر واحد با استفاده از روش جاستین برآورد شد. با در نظر گرفتن سناریوهای کاهش یا حذف پوشش جنگلی، نفوذ آب ناشی از بارندگی‌های سالانه در حوزه جنگلی کمی‌سازی شد. کارکرد حفاظت آب با استفاده از رویکرد هزینه جایگزینی ارزش‌گذاری شد. نتایج حاکی از ارزش میانگین سالانه‌ای معادل 82/27002 ریال در هر هکتار از اراضی جنگلی منطقه برای خدمات جلوگیری از دست رفتن اراضی و کنترل رسوبات و ارزش میانگین معادل 790000 ریال در هر هکتار جنگل در سال برای کارکرد حفاظت آب در حوزه سروآباد است. تفاوت‌های اکولوژیکی و ساختاری در منطقه مطالعاتی سبب تفاوت ارزش از محلی به محل دیگر، در منطقه مطالعاتی شد. این تفاوت، لزوم عدم انجام برآوردهای میانگین و انجام ارزش‌گذاری مکانی در اکوسیستم‌های غیر‌همگن چون جنگل‌های زاگرس را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Spatial Valuation of Zagros Forests Soil and Water Conservation Services (Case Study in Sarvabad Basin Kurdistan Province)

چکیده [English]

Assuming for free the forest ecosystem services and lack of knowledge of the quantitative and qualitative aspects of the economic value of these services is considered one of the main causes of forest destruction. Considering ecological differences in Zagros forests, in this study the economic valuation of soil and water conservation function was estimated in spatial pattern for the Sarvabad basin, Kurdistan province. Therefore, the amount of erosion and sedimentation in the study area was determined using MPSIAC models. And then was evaluated using the opportunity cost approach. For valuation of water conservation function, the hydrologic units’ separated and mapped, then amount of runoff was estimated using Justin method. Considering the scenario of eliminates the forest cover, water Influence in forest lands was determined. Water conservation function was evaluated using the replacement cost approach. According to the results obtained for total economic value of soil conservation functions, the value of Forest ecosystems in the study area was estimated to be 27002.82 Rials per year, per hectare and the economic value per hectare forest was determined to be 0.79 Rials for water conservation function in Sarvabad basin. The ecological and structural differences in study area caused different values which show that average estimations in Heterogeneous ecosystems such as Zagros forests are not suitable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic valuation
  • Zagros forests
  • Ecological services
  • Sarvabad

مراجع

احمدی، ح. 1378. ژئومرفولوژی کاربردی، جلد 1، فرسایش آبی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم، 688 ص.
امیرنژاد، ح.1384. تعیین ارزش کل اقتصادی اکوسیستم جنگل های شمال ایران با تاکید بر ارزش‌گذاری زیست محیطی،اکولوژیکی و ارزش‌های حفاظتی. رساله دکتری دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، 237 ص.
پناهی، م. 1384. ارزش‌گذاری اقتصادی جنگل‌های خزری. مطالعات موردی در سه حوضه جنگلداری چوب و کاغذ مازندران، خیرود کنار وچوب و کاغذ گیلان. رساله دکتری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 280 ص.
حشمت‌الواعظین، س. م. 1392 (ترجمه). ارزش‌گذاری اقتصادی جنگل، انتشارات جهاد دانشگاهی. 317 ص.
سازمان آب منطقه‌ای استان کردستان. 1391. هزینه های ساخت و مشخصات سد گاران مریوان.
سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور. 1390. ارزش‌گذاری اقتصادی منابع محیط زیستی- پارک ملی بمو، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.
سعید، ا. 1380. نقش جنگل ها در اقتصاد ملی دفتر بهره برداری و صنایع چوب، سازمان جنگل ها و مراتع.
صالح، ا. و مولایی، م. 1386. ارزش اقتصادی حوزه کلیبرجای- ارسباران، مجموعه مقالات همایش طرح ملی ارزش اقتصادی منابع، سازمان حفاظت محیط زیست.
علیزاده، ا. 1382. اصول هیدرولوژی کاربردی (چاپ شانزدهم)، انتشارات دانشگاه امام رضا (ع)، 816 ص.
فتاحی، م. 1379. مدیریت جنگل‌های زاگرس، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، جلد اول، 472 ص.
مبرقعی، ن. 1387. ارایه به کارگیری الگوی ارزش‌گذاری مکانی خدمات اکوسیستم جنگلی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، دکتری برنامه ریزی محیط زیست، دانشگاه تهران، 210 ص.
مخدوم، م. 1394 (ترجمه). اقتصاد اکولوژیکی تنوع زیستی، انتشارات دانشگاه تهران. 175 ص.
مشایخی، ز. 1386. ارزش‌گذاری اقتصادی اکوسیستم های جنگلی زاگرس در کاهش رواناب سریع به عنوان یک خدمت محیط زیستی (مطالعه موردی: جنگل های بازفت استان چهار محال و بختیاری). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 136ص.
موسوی، س. ع. 1390. مدیریت بهینه اراضی با تاکید بر ارزش اقتصادی کارکردهای اکوسیستمی و با استفاده از یک سامانه پشتیبان برنامه ریزی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز طالقان میانی)، پایان نامه دکتری مرتعداری، دانشگاه تهران، 318 ص.
مولایی، م. 1388. ارزش‌گذاری اقتصادی-زیست محیطی اکوسیستم جنگلی ارسباران، رساله دکتری مهندسی اقتصاد کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، 192 ص.
مهدوی، م. 1378. هیدرولوژی کاربردی، جلد دوم (چاپ دوم)، انتشارات دانشگاه تهران، 401 ص.
نبی‌پی‌لشکریان، س. 1379. بررسی اثرات کاربری اراضی در فرسایش خاک و رسوب‌دهی حوزه آبخیز ماسوله رودخان در گیلان، پایان­نامه کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 122 ص.
یگانه، ح. 1392. ارزیابی و ارزش‌گذاری اقتصادی پروژه‌های احیایی در اکوسیستم‌های مرتعی کشور (حوزه آبخیز تهم زنجان)، پایان نامه دکتری مرتعداری، دانشگاه تهران، 314 ص.
Chow, V.T.; Maidment, D. & Mays, I.W. 1988. Applied Hydrology., McGraw-Hill. New York, 572 pp.Clinch, P. 1999. Economics of Irish Forestry:Evaluating the Returns to Economy and SocietyCOFORD, Dublin, 300 pp.
Costanza, R.; d’Arge, R.; de Groot, R.; Farber, S. & Grasso, M. 1997. The value of the world’s ecosystem services and natural capital. Nature 387, 253–260.
De Groot, R.S.; Wilson, M.A. & Boumans, R.M.J. 2002. Typology for the classification, description and valuation of ecosystem functions, goods and services. Ecological Economics 41, 393– 408.
Edwards K.A.; Classen, G.A. & Schroten, E.H.J. 1983. The water resource in tropical Africa and its exploitation, ILCA research report No. 6, International Livestock Center for Africa, www.fao.org.
Furtan, W.H. & Hosseini, S.S. 1995. Economic and institutional considerations for soil depletion. University of Saskatchewan. Centre for Studies in Agriculture, Law and the Environment, 40 p.
Guo, Z.; Xiao, X.; Gan, Y. & Zheng, Y. 2001. Ecosystem functions, services and their values a case study in Xingshan country of China. Ecological Economics, 38: 141-154.
Heal, G.M.; Barbier, E.B.; Boyle, K.J.; Covich, A.P.; Gloss, S.P.; Hershner, C.H.; Hoehn, J.P.; Pringle, C.M.; Polasky, S.; Segerson, K. & Shrader-Frechette, K. 2005. Valuing Ecosystem Services: Toward Better Environmental Decision Making, Washington, D.C., The National Academies Press.
Henareh Khalyani, A. & Mayer, L. 2013. Spatial and temporal deforestation dynamics of Zagros forests (Iran) from 1972 to 2009, Landscape and Urban Planning 117 (2013) 1– 12.
Henareh Khalyani, A.; Michael, J. Falkowski & Mayer, L. 2012. Classification of Landsat images based on spectral and topographic variables for land-cover change detection in Zagros forests, International Journal of Remote Sensing, 33:21, 6956-6974.
Heywood, D. & price, M.F. 1994. Mountain Regions and Geographic Information Systems: an over view. In Mountain Environments and Geographic Information system.
Karimzadegan, H.; Rahmatian, M.; Dehghani Salmasi, M.; Jalali, R. & Shahkarami, A. 2007. Valuing Forests and Rangelands-Ecosystem Services, Int. J. Environ. Res, 1 (4): 368-377.
Kubiszewski, I. R.; Costanza, L. D.; Thoennes, P. & Tshering, K. 2013. An initial estimate of the value of ecosystem services in Bhutan, Ecosystem Services 3: 11–21.
Li, J.; Ren, Z. & Zhou, Z. 2006. Ecosystem services and their values: a case study in the Qinba mountains of China, Ecol. Res. 21: 597-604.
Mahapatra, A. & Tewari, D.D., 2005. Importance of non-timber forest products in the economic valuation of dry deciduous forests of India, Forest Policy and Economics 7: 455– 467.
Shao, G. F.; Dai, L. M.; Li, Y. S. 2003. FORESTAR: A decision-support system for multi-objective forest management in Northeast China. J Forest Res. 14(2): 141―145.
Xue, D. & Tisdell, C. 2001. Valuing ecological functions of biodiversity in Changbashan mountain biosphere reserve in Northeast china, Biodiversity and conservation. 10, 467-481.
Xue, D. & Tisdell, C. 2001. Valuing ecological functions of biodiversity in Changbashan mountain biosphere reserve in Northeast china, Biodiversity and conservation. 10, 467-481.
Zhao, B.; Kreuter, U. & Li, B. 2004. An ecosystem service value assessment of land-use change on Chongming Island, China, Land Use Policy. 21: 139-148.
پژوهش های محیط زیست
دوره 9، شماره 17
شهریور 1397
صفحه 121-132

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار