مدل‌سازی ارزیابی و پهنه‌بندی توان اکوتوریسم با منطق فازی، FAHP و TOPSIS (مطالعه موردی: شهرستان شاهرود)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری برنامه ریزی

3 هیات علمی دانشکده محیط زیست

چکیده

غنای جاذبه‌های ایران، با انبوهی از یادمان‌های تاریخی و میراث‌ فرهنگی و طبیعی بر جا مانده از دوره‌های مختلف، سبب شده است که این سرزمین را جهانی در یک مرز بنامند. از مهمترین جاذبه‌های طبیعی، مناطق بیابانی و کویری هستند که حدود یک سوم مساحت کشور را به خود اختصاص داده‌اند. وجود چنین وسعتی از نواحی خشک، لزوم توجه به پتانسیل‌های مناطق مذکور را در زمینه صنعت اکوتوریسم، به ویژه در استان سمنان که در مرکز ایران و در مسیر مشهد قرار دارد، ضروری می‌سازد. در این میان، شهرستان شاهرود نیز با برخورداری از زمین‌سیماهای منحصر به فرد، یکی از قطب‌های سیاحتی کشور به شمار می‌رود و نقش مهمی در فراهم کردن پتانسیل اکوتوریسم دارد. در حال حاضر علی رغم اهمیت موضوع، مطالعه مشخصی به منظور مکان‌یابی پهنه‌های مناسب تفرج و برنامه‌ریزی درباره آن انجام نشده است. با توجه به این که اولین قدم در برنامه‌ریزی برای هر نوع فعالیت از جمله برنامه‌ریزی تفرجی، ارزیابی پتانسیل سرزمین برای آن فعالیت است، در این مطالعه ارزیابی و پهنه‌بندی توان اکوتوریسم شهرستان شاهرود در استان سمنان با منطق فازی، FAHP و TOPSIS، بر اساس 15 معیار (شامل: درصد شیب، فاصله از مناطق روستایی، فاصله از جاده، فاصله از گسل، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، جهت، جنگل ابر، زمین لغزش، مراکز جاذب گردشگری، فاصله رودخانه، فاصله مسیل‌های سیلابی، خدمات، پوشش جانوری و ارتفاع) و با استفاده از GIS صورت گرفت و در نهایت، نقشه پهنه‌بندی نواحی مستعد توسعه اکوتوریسم این شهرستان تولید شد. نتایج این تحقیق نشان داد که از 51482 کیلومتر مربع مساحت کل منطقه مورد مطالعه،‌ 8765 کیلومتر مربع دارای توان زیاد و 2188 کیلومتر مربع نیز دارای توان خیلی زیاد برای توسعه اکوتوریسم می‌باشند. از بین نقاط دارای جاذبه اکوتوریسمی نیز جنگل ابر اولویت اول و رودخانه نمک اولویت آخر را به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Ecotourism Potential Evaluation and Zoning Modelling by Fuzzy Logic, FAHP and TOPSIS (Case Study: the SHAHROOD County)

نویسندگان [English]

  • jahanbakhsh balist 1
  • hammideh heydarzadeh 2
  • bahram malek mohammadi 3
1
2
3
چکیده [English]

Diversity of attractions of IRAN, a lot of historical monuments and natural and cultural heritage left by the different geological periods, has led the world call this land a world in one border. One of the most important natural attractions, is the deserts and salt desert witch accounted about a third of the country’s area. Such expanses of arid areas, requires attention to this potential areas in ecotourism industry, especially in SEMNAN province witch located in IRAN central part and on the MASH’HAD’s High way. Meantime, SHAHROOD County with the enjoyment of a unique landscape is one of the tourist centers and play an important role in providing for ecotourism. As the first step in planning for any kind of recreational activity is lnad capability evaluation. In this study, ecotourism capability in SHAHROOD COUNTY evaluated and zoned by fuzzy logic, FAHP and TOPSIS, and based on 15 criteria (slope, distance of villages, distance of roads, distance of faults, landuse, range cover, aspect, Cloud forest, land slide points, tourist attractions, distance of rivers, distance of flood plain, services, wildlife and elevation) in GIS environment. Finally, the ecotourism capability zoning map of this county is generated. The results shown that 8765 km2 of total areas (51482 km2) has high capability, 2188 km2 has very high capability for ecotourism development. Among the ecotourism attractions Cloud forest is the first priority and the Salt River is the last priority for development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Natural attractions
  • Ecotourism
  • SHAHROOD county
  • Fuzzy logic
  • FAHP
  • TOPSIS