انجمن ارزیابی محیط زیست ایران
پژوهش های محیط زیست
2008-9597
2008-9590
3
6
2013
01
01
ارزیابی ریسک محیطزیستی سد رودبار لرستان در مرحله ساختمانی بهروش تلفیقی تصمیمگیری چند شاخصه و مدل RAM- D
3
16
FA
سید علی
جوزی٭
استادیار گروه محیطزیست، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال
سید مسعود
منوری
استادیار گروه محیطزیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
هدا
خسروانی
کارشناس ارشد علوم محیطزیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران
هدف از انجام این تحقیق ارزیابی ریسک سد رودبار لرستان بهروش تلفیقی تصمیمگیری چندشاخصه و مدل RAM-D است. فهرستی از عوامل ریسکهای محیطزیستی تهیه شد و در قالب پرسشنامه در اختیار کارشناسان حوزه سد و محیطزیست قرار گرفت و در نتیجه تعداد 33 عامل ریسک شناسایی شد. نتایج حاصل از پرسشنامهها با روش TOPSIS مورد تجزیه و تحلیل و اولویتبندی قرار گرفت و سه ریسک تأثیر بر منظر و گردشگری، دفع ضایعات و تأثیر بر زیستگاهها بهترتیب با امتیازهای 739/0، 667/0، 66/0 مهمترین ریسکها در این روش بهدست آمدند. سپس بهروش AHP ارزیابی و اولویتبندی ریسکها در 6 گروه ریسک براساس شدت و احتمال وقوع با نرمافزار Expert Choice صورت گرفت. در مرحله بعد با توجه بهتفاوت نتایج حاصل از دو روش TOPSIS و AHP به کمک روشهای ادغام، نتایج حاصل با هم تلفیق شده و در آخر تعداد 10 ریسک برای سد رودبار لرستان در فاز ساختمانی بهدست آمد. سپس با کمک روش RAM-D این ریسکها ارزیابی شدند و تغییر کاربری اراضی، تأثیر بر زیستگاهها و تأثیر بر آبزیان حوضه سد به ترتیب با امتیازهای 9، 75/6، 5/4 از مهمترین ریسکهای سد رودبار لرستان در فاز ساختمانی بهدست آمدند. این ریسکها در اثر از بین بردن گونههای بلوط منطقه و تغییر کاربری عمده منطقه و اثر فعالیتهای فاز ساختمانی ساخت سد بر روی رودخانه رودبار به وجود میآیند. مهمترین اقدام اصلاحی برای کاهش ریسکهای مرحله ساختمانی، جلوگیری از تبدیل اراضی در حوضه آبریز سد است.
<strong> </strong>
ارزیابی ریسک محیطزیستی,فاز ساختمانی,روشهای تصمیمگیری چندشاخصه,سد رودبار لرستان,روش ارزیابی ریسک سدها ((RAM-D
https://www.iraneiap.ir/article_13077.html
https://www.iraneiap.ir/article_13077_9b30c37dc5583282955aa46854358e10.pdf
انجمن ارزیابی محیط زیست ایران
پژوهش های محیط زیست
2008-9597
2008-9590
3
6
2013
01
01
ارزیابی و تعیین کیفی آبهای زیرزمینی (مطالعه موردی: علیآبادکتول)
17
26
FA
قاسم
رجایی
دانشجوی کارشناسی ارشد محیطزیست دانشگاه بیرجند
علیرضا
پورخباز٭
استادیار گروه محیطزیست دانشگاه بیرجند
اصغر
نعیمی
مربی گروه شیلات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
حمیدرضا
پورخباز
استادیار گروه محیطزیست دانشگاه صنعتی بهبهان
آبهای زیرزمینی از مهمترین منابع آبی برای تأمین آب شرب شهرها، روستاها و آبیاری کشاورزی در ایران محسوب میشوند. آب تهیه شده از این منابع باید از نظر بهداشتی کاملاً خالص و مواد محلول و عناصر آن کم باشد. هدف از این بررسی تعیین کیفیت فیزیکی- شیمیایی و غلظت فلزاتسنگین و مقایسه آن با استانداردهای ملی و بینالمللی است. برای بررسی وضعیت مشخصههای فیزیکی- شیمیایی از دوازده حلقه چاهعمیق و برای تعیین غلظت فلزات سنگین از 6 حلقه چاه عمیق در پاییز و بهار نمونهبرداری صورت گرفت. نتایج نشان میدهد که اختلاف آماری معنیداری بین مشخصههای فیزیکی شیمیایی و فلزات سنگین با مقادیر استاندارد ملی و جهانی وجود ندارد، با وجود این میزان نیترات منطقه در گروه آبهایی با آلودگی کم قرار میگیرد. براساس نمودار پایپر، نوع آب غالب در منطقه بیکربنات کلسیم (Ca-HCO3) مشخص شد. بر اساس نمودار ویلکوکس، میانگین نسبتجذبسدیم و درصد سدیم آبهای منطقه نشان میدهد که به استثنای یک چاه در سایر چاهها مشکلی برای آبیاری وجود ندارد.
آبهای زیرزمینی,فلزات سنگین,مشخصههای فیزیکی- شیمیایی,علیآبادکتول
https://www.iraneiap.ir/article_13078.html
https://www.iraneiap.ir/article_13078_bf2a2ddc3822caa8d1d876f0e48364cd.pdf
انجمن ارزیابی محیط زیست ایران
پژوهش های محیط زیست
2008-9597
2008-9590
3
6
2013
01
01
تدوین برنامه آمایش در راستای توسعه پایدار در حوضه آبخیز چهلچای
27
36
FA
محبوبه
رحیمی٭
دانشآموخته کارشناسی ارشد آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مجید
اونق
استاد گروه آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
عبدالرسول
سلمان ماهینی
دانشیار گروه محیطزیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
امیر
سعدالدین
استادیار گروه آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
آمایش سرزمین یگانه راهحل منطقی جلوگیری از بروز مسائل محیطزیستی و دستیابی به توسعه پایدار است. این تحقیق با هدف تدوین برنامه آمایش برای نیل به توسعه پایدار در آبخیز چهلچای انجام شد. با شناسایی منابع اکولوژیک منطقه، نقشهسازی و طبقهبندی آنها با استفاده از مدلهای حرفی (بیانی) طراحی شده برای ایران انجام شد. با ترکیب نقشههای موضوعی و تولید واحدهای نهایی محیطزیستی، توان اکولوژیک برای کاربریهای مرسوم ارزیابی و اولویتبندی کاربریها در هر واحد ارزیابی به روش قیاسی کمی انجام شد. کاربریهای کشاورزی و مرتعداری، آبزیپروری، تفرج متمرکز و حفاظت با هدف افزایش درآمد و جلوگیری از تداخل کاربریهای ناسازگار با در نظر گرفتن شرایط مجاز اکولوژیک ساماندهی شد. نتایج نشان داد که سهم اراضی مناسب کاربریهای جنگلداری، کشاورزی و مرتعداری، آبزیپروری، تفرج متمرکز و گسترده، توسعه سکونتگاهی و حفاظت به ترتیب 29/64، 57/5، 24/0، 01/1، 41/15، 75/6 و 72/6 درصد است. میزان انطباق نقشه آمایش و کاربری فعلی با استفاده از شاخص کاپا 18/0 برآورد شد که نشاندهنده تطابق بسیار پایین است.
آمایش سرزمین,توان اکولوژیک,سامانه اطلاعات جغرافیایی,آبخیز چهلچای
https://www.iraneiap.ir/article_13079.html
https://www.iraneiap.ir/article_13079_0728e0928a5f5e88ed64b3531af35a25.pdf
انجمن ارزیابی محیط زیست ایران
پژوهش های محیط زیست
2008-9597
2008-9590
3
6
2013
01
01
آگاهی محیطزیستی معلمان مقطع راهنمایی تحصیلی شهر اصفهان
37
44
FA
زینب
رفیعی٭
دانشجوی کارشناسی ارشد رشته محیطزیست، دانشگاه صنعتی اصفهان
منصوره
ملکیان
عضو هیأت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان
رشد روزافزون جمعیت انسان و به دنبال آن شدت گرفتن بحرانهای محیطزیستی نیاز به تغییر نگرش و رفتار مردم از طریق آموزش محیطزیست را اجتنابناپذیر ساخته است. آموزش محیطزیست روشی برای ترویج دانش، فهم، ارزشها، طرز فکر، مهارت، توانایی و آگاهی در بین افراد و گروههای اجتماعی در زمینه محیطزیست و حفاظت از آن است. در این مطالعه، میزان آگاهیهای معلمان علوم و حرفه و فن در نواحی ۲، ۳ ، ۴ و ۵ شهر اصفهان و ارتباط آن با جنسیت، درس مورد تدریس، سابقه و تحصیلات با استفاده از پرسشنامه بررسی شد. تجزیه و تحلیل نتایج نشان داد حدود 12% معلمان مدارس شهر اصفهان از لحاظ آگاهی محیطزیستی در سطح ضعیف، 86% پاسخگویان در سطح متوسط و 2% در سطح خوب قرار دارند. تفاوتهای معنیداری (05/0>P) در میزان آگاهی محیطزیستی معلمان در ارتباط با میزان تحصیلات و در بین گروههای مختلف سؤالات مشاهده شد اما آگاهی محیطزیستی معلمان با جنسیت، درس مورد تدریس و سابقه، تفاوت معنیداری را نشان نداد. نتایج این مطالعه نشان داد میزان آگاهی زنان در مورد مسائل محیطزیستی و اطلاعات محلی بیشتر از مردان و میزان آگاهی مردان در زمینه اطلاعات اکوسیستمی بیشتر است. افزون بر آن بیشتر معلمان از روزنامهها و مجلات بهعنوان وسایل کمک آموزشی استفاده میکنند و کتابهای کمک درسی، اینترنت و سفرهای آموزشی بهترتیب از کاربرد کمتری برخوردارند.
آگاهی محیطزیستی,سابقه,تحصیلات,جنسیت,مقطع راهنمایی
https://www.iraneiap.ir/article_13080.html
https://www.iraneiap.ir/article_13080_25f08cba8c9057e9005ee4a3e3858f24.pdf
انجمن ارزیابی محیط زیست ایران
پژوهش های محیط زیست
2008-9597
2008-9590
3
6
2013
01
01
طبقهبندی آبشناختی تالابهای بینالمللی ایران و دستهبندی آسیبپذیری آنها
45
56
FA
عبدالرسول
سلمان ماهینی٭
دانشیار گروه محیطزیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
سیما
سفیـدیان
دانشجوی کارشناسی ارشد محیطزیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
فعالیتهای انسان، آسیبپذیری تالابها را افزایش داده است. بیشتر تهدیدات تالابها در طبیعت ریشه آبشناختی دارند. تالابها را میتوان به روشهای گوناگونی بر اساس اکولوژی، آبشناسی، زمینشناسی و نیز اقلیم طبقهبندی کرد. آگاهی نسبت به آبشناسی تالاب و تأثیر بالقوه هر فعالیت بر روی سطح سفره آب زیرزمینی برای ارزیابی آثار محیطزیستی ضروری است. برای ارزیابی آسیبپذیری آبشناختی تالاب از فعالیتهای انسانی، طرح طبقهبندی مورد نظر قرار گرفته است. در طبقهبندی تالاب به روش Gilvear and McInnes ، هر طبقه میتواند میزان آسیبپذیری آبشناختی تالابها را نشان دهد. در این مقاله، تالابهای بینالمللی ایران به کمک آسیبپذیری آبشناختی آنها مورد ارزیابی کلی قرار گرفته است. از آنجایی که این طبقهبندی برای تالابهای داخلی مطرح شده است و در کشور ما تالابهای ساحلی/ دریایی نیز وجود دارند، سه طبقه جدید متضمن ورود آب دریا نیز معرفی شد. بدینترتیب، طبقه تغذیه شونده از رودخانه (Rheotrophic) 16 تالاب، طبقه تغذیه شونده از آب زیرزمینی (Minerotrophic) یک تالاب، طبقه تغذیه شونده از همه منابع آب (Omnitrophic) 3 تالاب، طبقه دریایی (Marine) 2 تالاب و طبقات ترکیبی دریایی- رودخانهای Rheotrophic)-(Marine 4 تالاب و رودخانهای- دریایی Marine)-(Rheotrophic 3 تالاب را از مجموعه 24 تالاب بینالمللی ایران به خود اختصاص دادهاند. تالابهای منحصراً تغذیه شونده از بارش (Ombrotrophic) کمتر متوجه تهدیدها و آلودگیها هستند. تالابهای Rheotrophic به تمام فعالیتهای توسعهای و آلودگیهای آب به جز استخراج آب زیرزمینی از مناطق اطراف تالاب حساس هستند. تالابهای Minerotrophic بیشترین حساسیت را به آلودگی ناشی از باران اسیدی، تغییرات کاربری اراضی، برداشت آب زیرزمینی، تغییر جریان رودخانه و برداشت از آن، معدنکاوی و استخراج معدن دارند و تالابهای Omnitrophic به تمام فعالیتها و آلودگیها حساس هستند.
طبقهبندی تالابها,آبشناختی تالاب,مدیریت تالاب,آسیبپذیری تالابها,تالابهای بینالمللی ایران
https://www.iraneiap.ir/article_13081.html
https://www.iraneiap.ir/article_13081_9c3a0e1d9f9ef2aaab9b806fcfe45601.pdf
انجمن ارزیابی محیط زیست ایران
پژوهش های محیط زیست
2008-9597
2008-9590
3
6
2013
01
01
ارزیابی LC50فلزات سنگین روی، مس و جیوه در ماهی گامبوزیا (Gambusia holbrooki)
57
64
FA
واحد
کیانی٭
دانشجوی کارشناسی ارشد محیطزیست، دانشگاه تهران
مهرداد
فرهنگی
استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
نعمتالله
خراسانی
استاد دانشکده منابعطبیعی، دانشگاه تهران
زنده یاد محمّد
ابراهیمپور کاسمانی
استادیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند
برخی از فلزات سنگین در غلظتهای پایین ضروریاند؛ امّا در اغلب موارد دارای آثار سمی هستند و با تجمع در اندامهای مختلف موجودات آبزی باعث آسیب دیدن بافتها و اختلال در رشد و تکثیر آنها میشوند. هدف از این پژوهش بررسی میزان سمی بودن فلزات سنگین روی، مس و جیوه در محیط آبی باسختی 350 میلیگرم در لیتر کربنات کلسیم در ماهی گامبوزیا (Gambusia holbrooki) است. آزمایشهایی در قالب طرحی کاملاً تصادفی به وسیله روی، مس و جیوه به ترتیب با 5، 5 و 6 تیمار و هر کدام در 3 تکرار انجام شدند. تحقیق در این پژوهش به شیوه آزمایشگاهی- تحلیلی صورت گرفت. افزایش غلظت کلرید مس از 31/0 به 62/0 میلیگرم در لیتر، افزایش غلظت سولفات روی از 100 به 120 میلیگرم در لیتر و افزایش غلظت کلرید جیوه از 25/0 به 5/0 میلیگرم در لیتر بهعنوان محدوده بحرانی تعیین و در واقع بیشترین حساسیت (از نظر سمی بودن) در این محدوده مشاهده شد. بیشترین مرگ و میر در 24 ساعت اول روی داد که این مسئله مبین آثار حاد عناصر مورد مطالعه است. مقادیر LC<sub>50</sub> تعیین شده نشان داد که در بین فلزات روی، مس و جیوه بیشترین سمی بودن به ترتیب مربوط به جیوه، بعد از آن مس و سرانجام روی بود.
روی,مس,جیوه,ماهی گامبوزیا,LC50,سمی بودن
https://www.iraneiap.ir/article_13082.html
https://www.iraneiap.ir/article_13082_dc4f134fb0fb3db0e490e89fda09fac9.pdf
انجمن ارزیابی محیط زیست ایران
پژوهش های محیط زیست
2008-9597
2008-9590
3
6
2013
01
01
بررسی و اندازهگیری فلزات سنگین نیکل، سرب، مس، منگنز، روی، کادمیوم و وانادیوم در سبزیهای خوراکی جنوب پالایشگاه تهران
65
74
FA
جواد
کاظمزاده خویی
دانشجوی دکترای دانشگاه دولتی باکو، دانشکده زیستشناسی، گروه میکروبیولوژی
اعظم
سادات نوری٭
دانشجوی دکترای گروه علوم گیاهی، دانشکده علومزیستی، دانشگاه تربیت مدرس
کارشناس مرکز مهندسی محیطزیست، جهاد دانشگاهی صنعتی شریف
، نیما
پورنگ
هیأت علمی موسسه تحقیقات شیلات ایران
محمد
علیزاده
مدیر پسماند دفتر آب و خاک اداره محیطزیست استان تهران
حسین
قریشی
ارزیاب انجمن مدیریت سبز ایران
امین
پاداش
کارشناس مرکز مهندسی محیطزیست، جهاد دانشگاهی صنعتی شریف
امروزه یکی از بحرانیترین مسائل در زمینه آلودگی آب و خاک، مسئله آلودگی ناشی از ترکیبات نفتی است. مناطق نفتخیز از جنبه<strong></strong>های مختلف طی مراحل استخراج تا انتقال و پالایش در معرض این آلودگی هستند. از جمله این مناطق، جنوب شرقی تهران است که دارای اراضی وسیع کشاورزی است و در معرض عوامل آلودهکننده مختلف از جمله پالایشگاه تهران، خطوط انتقال نفت، پساب شهری، فعالیت<strong></strong>های صنعتی و جامعه ساکن منطقه قرار دارد. از آنجایی که گیاهان زراعی کشتشده در این منطقه نیاز مناطق وسیعی از شهرهای مجاور از جمله تهران را برآورده می<strong></strong>کند، به منظور بررسی میزان آلودگی این گیاهان پس از نمونه<strong></strong>برداری، غلظت عناصر سنگین نیکل، وانادیوم، کروم، کادمیوم، منگنز، سرب و روی آنها سنجش شد. اطلاعات و مقادیر کمی آلایندهها، براساس روشهای آماری و با نرمافزارهای SPSS و MVSP مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. براساس نتایج بهدست<strong></strong>آمده و مقایسه با استانداردهای موجود، همه گیاهان دارای مقادیر متفاوتی از فلزات بودند و از 14 گونه گیاهی مطالعه شده، گیاه پیاز بالاترین محتوای اغلب فلزات را نشان داد. نتایج حاصل از این مطالعه انباشتگی مقادیر بالای فلزات را نسبت به مطالعات مشابه نشان می<strong></strong>دهد. بالا بودن غلظت فلزات سنگین سرب و نیکل که بهعنوان شاخص آلودگی نفتی شناخته میشود، مبین وجود آلودگی نفتی در منطقه است.
آلودگی نفتی,پالایشگاه تهران,فلزات سنگین,گیاهان
https://www.iraneiap.ir/article_13083.html
https://www.iraneiap.ir/article_13083_bf418dbe9e900288242d2407da8a0578.pdf
انجمن ارزیابی محیط زیست ایران
پژوهش های محیط زیست
2008-9597
2008-9590
3
6
2013
01
01
بررسی مشخصههای جمعیتی، الگوی اجتماعی و علل کاهش جمعیت آهو (Gazella Subgutturosa) در منطقه حفاظت شده کالمند- بهادران یزد
75
81
FA
حسن
اکبری٭
کارشناس ارشد محیط زیست، اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد
اعظم
حبیبیپور
کارشناس ارشد منابع طبیعی، اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد
روحالله
زارع خورمیزی
کارشناس محیط زیست، اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد
مطالعه مشخصههای جمعیتی حیات وحش می تواند نیروی رشد آتی آن جمعیت و تأثیرگذاری عوامل محیطی و انسانی دخیل در کاهش جمعیت ها را آشکار سازد. با توجه به روند نزولی جمعیت آهو طی چند دهه اخیر هرگونه برنامهریزی برای مدیریت گونه و کنترل عوامل مؤثر در کاهش جمعیت مستلزم بررسی و شناسایی علل اصلی کاهش جمعیت این گونه در زیستگاههای فعلی آن است. در این مطالعه ضمن بررسی مشخصههای جمعیتی و الگوی اجتماعی آهو در منطقه حفاظت شده کالمند- بهادران طی یک دوره یک ساله، علل کاهش جمعیت این گونه بررسی شد. بدینمنظور مشخصههای مؤثر بر رشد جمعیت نظیر نرخ زایش و نرخ تلفات از طریق نمونهبرداری طی چهار فصل محاسبه شدند. همچنین از فرم ثبت تلفات گونه، برای تعیین مهمترین دلایل مرگ و میر آهوان بالغ استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد نرخ زایش آهو، 02/24 درصد بوده است. تعداد نوزاد به ازای هر ماده 7/0 و نرخ ماندگاری برهها در سال اول زندگی برابر 31/30 درصد برآورد شد. نرخ تلفات در دوره یک ساله، 2/28 درصد و مهمترین علل تلفات آهوان بالغ به ترتیب شکار غیر مجاز و حمله سگهای ولگرد بودند. نرخ رشد (یک ساله)، معادل 13/4- درصد برآورد شد. متوسط اندازه گروه های آهو در منطقه حفاظت شده کالمند بهادران 1/7 (n=161, SE= 0.54) و بزرگترین گروهها در فصل زمستان دیده شدند. نسبت جنسی آهوان 38 به 62 (نر به ماده) برآورد شد (n=1136) و به طور متوسط در هر گروه 97/1 راس آهوی نر (SE= 0.24 n=161,) وجود داشت.
رشد جمعیت,آهو,منطقه حفاظت شده کالمند– بهادران,نرخ تلفات
https://www.iraneiap.ir/article_13084.html
https://www.iraneiap.ir/article_13084_2083c66eb33effa26fec1bfcf408de35.pdf